Những năm 1971-1972, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc ta bước vào giai đoạn quyết định, ác liệt và gian khổ, thực hiện chỉ thị của Tỉnh uỷ và Tỉnh đoàn Nghệ An, Đoàn thanh niên lao động huyện Diễn Châu đã thành lập đại đội pháo 12 ly 7 mang tên Phùng Chí Kiên, người con của quê hương Diễn Châu – Nghệ An, cùng chia lửa cho cho chiến trường Quảng Trị.

Quân số Đại đội 70 người, là những dân quân được tuyển chọn và xung phong từ các xã đã tham gia trực chiến trên những trận địa phòng không bảo vệ vùng trời quê hương Diễn Châu. Sau một thời gian huấn luyện chính trị và quân sự kỹ càng, cuối năm 1971, Đại đội được lệnh hành quân vào chiến trường miền Nam. Lễ xuất quân được tổ chức trang nghiêm và xúc động tại xã Diễn Thành: Huyện ủy Diễn Châu trao cho cán bộ, chiến sĩ đơn vị một lá cờ Đảng và một bức chân dung đồng chí Phùng Chí Kiên. Cả đơn vị đứng nghiêm, thề trước cờ Đảng và chân dung đồng chí Phùng Chí Kiên: “Hai vai cắm ngọn cờ hồng/ Ra đi giết Mỹ lập công trận đầu!”. Đại đội được biên chế vào Mặt trận B5 - Trung đoàn  pháo phòng không.

Ông Nguyễn Văn Thanh – Nguyên tiểu đội phó, lúc đó làm liên lạc kể cho chúng tôi nghe một số trận đánh tiêu biểu của đơn vị: “Đêm 29 thì lệnh của MT cử 20 đồng chí khỏe mạnh vác 20 quả đạn chứa truyền đơn bắn vô Đông Hà kêu gọi lính ra hàng. Xuất phát và đến xã Cam Lộ thì 4 -5 giờ sáng. Sau khi lắp các bệ phóng đồng loạt nổ cấy là 20 quả đạn nổ trung kêu gọi binh lính ra hàng. Đúng 11h30p ngày 30/3/1972 khi tín hiệu bờ bắc bắn vào thì tất cả các lực lượng pháo binh nổ súng liên tục, sau đó 1 tiếng là đồn địch bốc cháy và địch tháo chạy hết”.

Là những dân quân xuất sắc và vinh dự được mang tên vị tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam Phùng Chí Kiên nên tất cả 70 đồng chí trong đại đội chiến đấu dũng cảm, không sợ hy sinh gian khổ. Bằng kinh nghiệm đánh địch bằng pháo phòng không ở quê hương nên các chiến sỹ Đại đội đã có nhiều trận đánh đẩy lùi chiến hãm của giặc Mỹ từ ngoài biển.

Ông Cao Bá Tuệ - Nguyên là tiểu đội phó của Đại đội lúc đó kể lại: “Vào trận đánh là cả đơn vị viết quyết tâm thư, trong đó có quyết tâm thư bằng máu. Trong đó rất ác liệt, pháo của địch không thể phản pháo lại được ta vì quan trắc của ta rút kinh nghiệm rồi rất giỏi nên khi pháo của ta bắn vào thì pháo hắn bị đẩy lùi và cử mấy đồng chí rải truyền đơn. Pháo từ mặt biển Mỹ nó bắn pháo thần tốc. Pháo này nó bắn rút dần vì sợ pháo mình bắn tàu nó”.

Trong thời gian chiến đấu tại chiến trường Quảng Trị, đại đội Phùng Chí Kiên đã bắn rơi 2 máy bay giặc Mỹ, hiệp đồng với các đơn vị Tiểu đoàn 2, Tiểu đoàn 75, Trung đoàn 84 - Mặt trận B5 chiến đấu chốt giữ các căn cứ ở Đông Hà, Bái Sơn và sân bay Ái Tử. Ngoài ra, cán bộ, chiến sĩ đơn vị còn tiến hành công tác dân vận, tổ chức huấn luyện quân sự cho dân quân các xã thuộc huyện Cam Lộ, Gio Linh.

Ông Nguyễn Văn Thanh kể lại những lần sinh tử trên sông Bến Hải: “Tổ tôi có 4 đồng chí gồm tôi, Đ/c Lam, Đ/c Diễn, Đ/c Sửu bị vùi hết, tôi đang lòi cái mặt lên. Tôi bơi mãi thì nghe đ/c Diễn gọi lại “có anh mô sống thì cứu tôi với” thế tôi đào bới được thì kiệt sức và cùng nhau vượt qua trận B52 quần áo rách tả tơi vào được bờ sông Bến Hải về bờ bắc. Về đến đó tôi lại nhận nhiệm vụ liên lạc với mặt trận”.

Với những chiến công tiêu biểu, Mặt trận B5 đã gửi điện khen ngợi, biểu dương tinh thần chiến đấu của cán bộ, chiến sỹ đại đội Phùng Chí Kiên. Tuy nhiên Đại đội cũng chịu nhiều tổn thương mất mát khi 6 chiến sỹ dân quân đã anh dũng hy sinh, 15 chiến sỹ bị thương trên chiến trường ác liệt này. Cuối năm 1972, Quảng Trị hoàn toàn giải phóng, đại đội Phùng Chí Kiên hoàn thành nhiệm vụ, được lệnh bàn giao vũ khí trang bị cho Tỉnh đội Quảng Trị, rút về miền Bắc.

Hơn 50 trôi qua, các chiến sỹ Đại đội Phùng Chí Kiên năm xưa nhiều người đã mất, người còn sống thì sức khỏe giảm sút. Tuy nhiên cũng còn nhiều trăn trở khi  một số dân quân bị thương ở chiến trường nhưng chưa được hưởng các chế độ chính sách

Ông Nguyễn Văn Thanh cho biết thêm: “Hiện nay chỉ còn khoảng 10 nguồi già yếu, mang thương tật trong người. Đã làm hồ sơ hàng chục năm nhưng không được giải quyết vì đòi hỏi giấy chứng thương, 50 năm rồi làm gì có giấy. Những đồng chí còn sống yêu cầu cho anh em được hưởng chế độ chính sách của nhà nước khỏi thiệt thòi”.

Những dân quân pháo 12 ly 7  Phùng Chí Kiên hôm nay vẫn đang cống hiến hiến công sức vào bảo vệ quê hương và tiếp tục truyền lửa cho thế hệ trẻ lao động, học tập làm rạng danh quê hương Diễn Châu anh hùng và xứng đáng với sự hy sinh cao cả của người anh hùng Phùng Chí Kiên.

Mai Giang

Trung tâm VHTT&TT Diễn Châu