Nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, thu nhập và đời sống của người trồng lúa trên địa bàn  huyện, ngành nông nghiệp Diễn Châu đang tích cực triển khai các biện pháp xây dựng các vùng chuyên canh lúa giảm phát thải khí nhà kính, áp dụng các quy trình canh tác bền vững để  bán tín chỉ carbon.

Đã 2 năm nay gia đình anh Nguyễn Văn Đông cùng hơn 50 hộ làm nông nghiệp ở Diễn Thái áp dụng mô hình sản xuất lúa giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon. Theo chu kỳ phát triển của cây lúa, các  cơ quan chức năng tổ chức lấy mẫu khí, phân tích và tính toán lượng giảm phát thải khí metan của anh cũng như của 50 hộ gia đình tham gia mô hình. Anh Đông cho biết: Đây là hình thức sản xuất lúa áp dụng công nghệ tưới khô ướt xen kẽ, rút nước giữa vụ trong canh tác. Để bán được tín chỉ carbon từ trồng lúa, nông dân cũng phải thực hiện thêm việc không đốt rơm, rạ, tăng lượng phân bón sinh học, mục tiêu giảm lượng phát thải khí metan và tạo ra carbon thấp từ trồng lúa. “Vừa chỉ đạo của ban nông nghiệp xã và HTX thì tham gia sản xuất tín chỉ các bon thì được tập huấn và đánh giá rất tốt. Họ về kiểm tra, xem mô hình toàn bộ, kiểm tra bao nhiêu ha,  họ kiểm tra liên tục, có khi 5 ngày, 10 ngày là về kiểm tra nên nông dân cảm thấy yên tâm”.

Tại HTX Đa Phúc Diễn Tân từ thí điểm trong vụ xuân năm 2024 với 50 ha thì xụ xuân năm 2025, mô hình liên kết trồng lúa thông minh xen kẽ ướt khô để bán tín chỉ carbon được bà con nông dân mở rộng lên 100 ha. Diện tích này được đầu tư cơ sở hạ tầng, xây dựng hệ thống kênh mương, đường giao thông nội đồng đáp ứng nhu cầu tưới tiêu chủ động, thuận lợi cho ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật và cơ giới hóa vào sản xuất lúa.

Khi được chúng tôi hỏi về các kỹ thuật để thực hiện mô hình, ông Hoàng Vương – Chủ nhiệm HTX Đa Phúc, Diễn Tân cho biết: Đây là phương pháp canh tác lúa tiết kiệm nước, giảm phát khí thải nhà kính. Các thành viên HTX duy trì mực nước ở ruộng từ 5 - 10cm, vừa đủ cho lúa nuôi hạt, khi lúa bắt đầu chín sẽ rút nước đi. Kỹ thuật "tưới ướt - khô xen kẽ", giảm lượng nước tưới trên ruộng lúa là phương pháp giúp giảm ít nhất khoảng 3,5 lần lượng khí thải nhà kính so với các ruộng lúa để nước ngập suốt cả vụ. “Sau khi được hợp đồng làm chứng chỉ các bon với trung tâm dịch vụ NN và Viện KH Bắc trung bộ được đi tập huấn 2 ngày và sau đó đưa về tập huấn cho bà con nông dân. Các hộ nằm trên vùng thụ hưởng dự án được tập huấn. Bà con thấy làm chứng chỉ các bon thì cây ;úa đẹp hơ, năng suất hơn, đỡ dâu bệnh hơn”. 

Trong vụ xuân năm 2024, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện đã phối hợp với Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp  Bắc Trung bộ xây dựng mô hình sản xuất lúa giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon tại 5 xã  với với quy mô hơn 500ha. Và bước sang vụ xuân năm 2025 đã được mở rộng lên 1500ha tại 15 xã. Tham gia mô hình các hộ dân được các công ty tập huấn các biện pháp kỹ thuật sản xuất lúa giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon. Theo chu kỳ phát triển của cây lúa, các công ty tổ chức lấy mẫu khí, phân tích và tính toán lượng giảm phát thải khí metan. Theo kết quả phân tích và tính toán của các công ty cho thấy, ruộng sản xuất lúa giảm phát thải khí nhà kính giảm so với sản xuất thông thường là 4,84 tấn CO2 quy đổi/ha, tương đương 4,84 tín chỉ carbon/ha (tương đương nông dân được  hưởng 90 -100 USD/ha).

Theo ông Phan Xuân Vinh – Phó chủ tịch UBND huyện Diễn Châu cho biết: Mô hình sản xuất lúa giảm phát thải khí nhà kính triển khai trên địa bàn  huyện  đã từng bước thay đổi phương pháp canh tác truyền thống của người dân, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế trên diện tích canh tác. Chi phí sản xuất giảm từ 5 - 10%, lượng nước sử dụng giảm 10%, năng suất lúa thu đạt tương đương đến cao hơn 10% so với sản xuất đại trà. “Bản chất trồng lúa để lấy tín chỉ các bon là rất hiệu quả. Tuy nhiên để thực hiện được thì cần có sự chỉ đạo và tập huấn cho người dân và khi người dân biết được thì tích cực tham gia, làm thế nào đó mà cung cấp ngày càng nhiều tín chỉ các bon để quay lại sản xuất lúa”.

Mô hình liên kết trồng lúa thông minh xen kẽ ướt khô để bán tín chỉ carbon giúp không chỉ nâng cao giá trị sản xuất lúa gạo,  mà nông dân còn có cơ hội bán tín chỉ carbon nhờ việc trồng lúa phát thải thấp, không còn cảnh được mùa, mất giá. Đặc biệt, hiệu ứng mang lại sẽ là xu hướng để thu hút nhiều người tham gia làm nông nghiệp xanh, bền vững. Tuy nhiên, đây là hướng đi còn rất mới mẻ, vì vậy, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến cho nông dân, trên cơ sở đó đưa ra quy trình sản xuất chuẩn để chỉ đạo thực hiện đồng bộ trên địa bàn huyện.

Mai Giang

Trung tâm VHTT&TT Diễn Châu